Een bericht uit de Leeuwarder Courant van 18 september jongstleden. “Door al maar stijgende prijzen is nieuwbouw voor veel starters nauwelijks meer bereikbaar. Oud-politicus Hayo Apotheker heeft een plan om die huizen weer betaalbaar te maken: “Laat starters de grond niet kopen maar pachten.” Het nieuws wordt getraceerd als Hèt ei van Columbus. Maar “het idee” is al van de vorige eeuw. Het is waar, starters hebben het moeilijk om nog een betaalbare woning te scoren. Om nu op de woningmarkt actief te worden, heb je een goed salaris of rijke ouders nodig.
In lijn met wat Hayo Apotheker in de LC van 18 september schetste, wil de PVDA in de gemeente De Fryske Marren zich nog meer inzetten om de mogelijkheid voor starters en andere doelgroepen op de lokale woningmarkt te verbeteren. De Pvda-fractie heeft eerder dit jaar in de discussie over woningbouw in onze gemeente, daar al voorstellen gedaan en gedachten over geuit. Één van de instrumenten die toen zijn genoemd is erfpacht. Het instrument erfpacht daarvoor te gebruiken is niet nieuw, een oud sociaal-democratische wens, maar er kan meer.
Er is grote behoefte aan woningen voor meerdere doelgroepen, waaronder voor starters, kleinere gezinnen en ouderen. De woningmarkt dreigt oververhit te geraken. De huizenprijzen liggen hoog en stijgen nog steeds, en het aanbod van goedkope woningen is te krap.
Vooral mensen met een wat kleinere beurs, waar oa. starters vaak vallen, hebben moeite om de financiering rond te krijgen voor een koopwoning. Door hen meer kansen te bieden op de koopwoningenmarkt, gaan meer mensen een woning kopen, waardoor tegelijkertijd de huurwoningmarkt ontlast wordt. Inmiddels speelt “de bouwmarkt” in de regio er al op in door betaalbare woningen voor starters aan te bieden. De wil vanuit de markt is er wel.
De rol van de gemeente, zal niet alleen faciliterend maar vooral ook initiërend, en waar mogelijk sturend moeten zijn om woningen voor een ieder bereikbaar en betaalbaar te houden. Van gemeenten mag worden verwacht ruimte te zoeken voor doelgroepen die door oververhitting “in de markt” , tussen wal en schip dreigen te raken.
Bouwen in dorpen om jongeren maar ook ouderen “vast te houden” in de eigen omgeving staat of valt dus met beschikbaarheid van betaalbare woningen en grond om te kunnen bouwen. Met Apotheker vinden wij het van belang dat gemeenten bij de ontwikkeling van bouwmogelijkheden bij dorpen etc. voor doelgroepen als starters en inwoners die binnen de huurgrensnorm een eigen woning willen bouwen, ruimte beschikbaar stelt. Dat betekent dat de gemeente delen van de ruimte hiervoor kan aanbieden bv. door de grond uit te geven in erfpacht of tegen een aantrekkelijke grondprijs, als het kan tegen kostprijs.
Het grootste kapitaal van gemeenten is vaak de ruimte. Betaalbaarheid voor starters met steun van gemeenten kan worden gevonden in middelen als subsidiëring of het verstrekken van goedkope leningen. De gemeente heeft grond en kan zoals gezegd, op dat vlak de burger te hulp schieten door grond tegen kostprijs of tegen erfpacht aan te bieden.
Ook kan een gemeente bijvoorbeeld ter aanvulling van het Stimuleringsfonds Volkshuisvesting Nederlandse Gemeenten, een eigen Revolving Fund instellen om daarmee kopers tegen een lagere rente financieel te steunen. De opbrengst van het fonds kan weer ingezet worden om nieuwe kopers te helpen bij hun aankoop van een nieuwe woning.
Een erfpachtconstructie in combinatie met een starterslening is een mogelijke oplossing voor bv de jonge starter. Het hebben van een eigen gemeentelijke Duurzaamheidslening, waarbij gunstiger voorwaarden worden gehanteerd en die succesvol ingezet wordt om haar klimaatdoelstellingen te realiseren, is daarbij eveneens een prima middel.
En de gemeente kan besluiten zelf sociale huurwoningen neer te zetten, als de politieke bereidheid daarvoor aanwezig is. Waar de bijl als eerste in moet worden gezet is de stroperigheid van de vergunningverlening voor het bouwen van huizen. Periodes van 5 jaar of meer voor bouwmogelijkheden remmen op een ongelooflijke manier. De gemeente Zaanstad wil nu een proef doen om hier zo snel mogelijk de bijl in te zetten. Ook in onze gemeente zou daar in lijn met de aanpak in die gemeente het initiatief toe kunnen worden genomen. Vereenvoudiging en slagvaardigheid zijn hier sleutelwoorden. Onderzoekt alles en behoud het goede doet nog steeds opgeld hier. Natuurlijk kan niet alles, criteria en voorwaarden zullen ook dan moeten worden gesteld.
De maximale prijs voor ondersteuning van een te bouwen (goedkope) woning door de gemeente, het budget wat de gemeente wenst te storten in een revolving fund, het aangeven welk deel van de beschikbare grond de gemeente daarvoor bij dorpen wil gebruiken en tegen welke prijs of welke hoogte van erfpacht men wenst te hanteren, het zijn middelen die kunnen helpen bouwen te versnellen.
Ook het in gesprek blijven met corporaties, provincie, buurgemeenten en het Rijk hoort bij de verdere invulling van goedkoper bouwen. Het idee van Hayo Apotheker ten aanzien van erfpacht is reeds eerder beproefd en als uitwerking en optie al door de PVDA- fractie van de gemeente De Fryske Marren in juni dit jaar aan het gemeentebestuur voorgelegd. Starters helpen de gemeente vooruit, geef ze een kans.
PVDA DFM
Wietze de Haan
Fractievoorzitter
